Geborgd Gewogen

Op 5 juni 2020 verscheen het advies over de geborgde zetels in de waterschapsbesturen. De commissie Boelhouwer adviseert de minister van Infrastructuur en Waterstaat het systeem van geborgde zetels af te schaffen. In tien pagina’s maakt de commissie helder dat de vraagstukken over waterbeleid, de wijze waarop waterschappen belangen afwegen en de relatie ‘belang – zeggenschap’ geen baat meer heeft bij het systeem van geborgde zetels. Water Natuurlijk is blij met dit advies.

Vraagstelling en werkwijze

De commissie Boelhouwer heeft van de minister twee vragen voorgelegd gekregen. De eerste vraag betrof de vraag of er gezien de ontwikkelingen, bijvoorbeeld op klimaatgebied, anders gekeken moet worden naar de manier waarop belangen in een waterschapsbestuur zijn geborgd. Uitgaande van het principe van ‘belang – betaling – zeggenschap’ vraagt de minister de commissie eventuele wijzigingen in de samenstelling van het waterschapsbestuur te toetsen op dit principe en op de functionele democratie.
De commissie heeft uitgebreid gesproken met belangenorganisaties van de geborgde zetels en met de koepelorganisaties. Ook heeft de commissie eerdere adviezen uit 2009 en 2015 bij hun oordeel betrokken.

Borging van specifieke belangen in het waterschapbestuur

Veranderingen van klimaat vragen om een robuuste inrichting van de leefomgeving, waarbij het watersysteem als ordenend principe geldt. Dit ordenend principe zal naar overtuiging van de commissie alleen nog maar aan belang toenemen en meer doordringen in het ruimtelijk domein van andere overheden. Schaalvergroting en professionalisering van de waterschappen zijn hierin mee veranderd. Dit geheel leidt tot een verschuiving van specifieke individuele belangen naar algemeen belang. Het takenpakket van de waterschappen blijft onveranderd: veilig, voldoende en schoon.
De commissie constateert dat met de veranderingen in de totstandkoming van de waterschapsbesturen de politieke steun en haalbaarheid aan belang toenemen en de technisch inhoudelijke argumenten minder dominant worden. De provincie zeggen in dit kader geen signalen te hebben voor een destabiliserend politiek landschap binnen de waterschapbesturen.

Oververtegenwoordiging geborgd belang ongebouwd

Een korte inventarisatie maakt de commissie duidelijk dat een groot deel van de gekozen bestuurders ook het belang van de geborgde bestuurders behartigt. Zo blijkt dat voor de categorie Ongebouwd de geborgde zetels 12% van de waterschapsbestuurders uitmaken. Met de gekozen leden uit de landbouwsector wordt het specifieke belang van de landbouwsector behartigd door 22% van de bestuurders. Voor de andere categorieën geborgde zetels is een dergelijk oververtegenwoordiging minder makkelijk aantoonbaar.

De trits ‘Belang – Betaling – Zeggenschap’ heeft zijn betekenis verloren.

Het leidend principe dat er van uit gaat dat wie een groter belang heeft een groter deel van de kosten betaalt en wie een groter belang heeft ook meer zeggenschap krijgt, vormt onderdeel van een van de twee kernvragen aan de commissie. Het advies concludeert dat alleen de relatie ‘belang – zeggenschap’ nog enigszins in tact is, waarmee het van oudsher leidende principe niet meer van betekenis is.

Algemeen belang ziet ook toe op specifieke belangen

De commissie heeft uitgebreid gekeken naar hoe specifieke belangen en algemeen belang worden behartigd. De conclusie is: “De feitelijke situatie is dan ook, dat de gekozen vertegenwoordigers van de categorie ingezetenen zich gedragen als algemene belangenbehartigers binnen het waterschapsbestuur, waarbij altijd alle specifieke belangen in hun inbreng worden meegenomen.”
Daarmee is de noodzaak om de specifieke belangen een aparte positie in het waterschapsbestuur te geven minder belangrijk geworden.
Vanuit de nieuwe vraagstukken die op alle overheden en dus ook op de waterschappen afkomt, zoals klimaatverandering, is er noodzaak om meer in dialoog met elkaar te treden. Het gegeven dat politieke partijen onderdeel zijn gaan uitmaken van de waterschapsbesturen heeft deze dialoog met andere overheden vergemakkelijkt. De onderlinge bestuurlijke is versterkt, waardoor de positie van de waterschappen aantoonbaar beter is geworden.

Commissie geeft een helder advies

De Commissie Boelhouder trekt een negental conclusies die zich het eenvoudigst laten samenvatten dat door de verschuiving van het ‘enge’ intern gerichte waterbeleid naar het meer generieke grensoverschrijdende waterbeleid, het verschil tussen de geborgde en andere bestuursleden vervaagt. De gekozen vertegenwoordigers blijken prima in staat om in bestuurlijke discussie alle specifieke belangen in hun oordeel mee te wegen.
Dit leidt tot een helder advies aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat:

Water Natuurlijk is blij met dit advies

De opvattingen van Water Natuurlijk over de geborgde zetels zijn altijd helder geweest: schaf het systeem af. Doe dit zo snel als mogelijk, zodat bij de volgende waterschapsverkiezingen er een eenduidig en helder systeem is van vertegenwoordiging. En deze boodschap heeft Water Natuurlijk in een brief aan de adviescommissie ook overgebracht. De argumenten die de commissie gebruikt om het advies te onderbouwen zijn stevig en duiden op een goed inzicht in de veranderingen die het besturen van een waterschap in de afgelopen decennia hebben doorgemaakt. Daarbij heeft de commissie duidelijk gemaakt zich ook bewust te zijn van de maatschappelijke ontwikkelingen en het toenemend belang van het ordenend principe van het watersysteem. En daar past een democratische legitimatie bij, waarbij alle belangen, ook die van specifieke groepen, meegewogen worden. De commissie Boelhouwer maakt duidelijk dat uit hun onderzoek naar voren komt dat door verkiezingen gekozen bestuurders deze belangenafweging uitstekend maken.

Merijn Tinga, de Plastic Soup Surfer, zal de komende weken, samen met Water Natuurlijk, acties uitvoeren in de volgende steden:

• Leeuwarden 2 maart
• Leiden 9 maart
• Amersfoort 16 maart
• Utrecht 17 maart

Wil je kijken? Mooi! De acties zijn vrij toegankelijk en starten rond de middag.

Meedoen? Nog mooier! Je kunt je aanmelden bij:

Leeuwarden     Leiden        Amersfoort    Utrecht

Op 2 November was het zover: Water Natuurlijk vierde haar tienjarig bestaan in de Kompaszaal in Amsterdam. Het was een heugelijke middag waarbij werd stilgestaan bij het verleden, heden en toekomst van Water Natuurlijk. Daarnaast werd er natuurlijk ook feest gevierd!

Onder leiding van de nieuwe landelijke voorzitter Bart-Jan Krouwel werden de festiviteiten geopend. Marjan Minnesma trapte af met een pleidooi waarin zorgelijke ontwikkelingen werden aangekaart, zoals de biodiversiteit, hoosbuien, droogtes, verzuring en zeespiegelstijging. Ze waarschuwde hierbij voor een gebrek aan urgentie. Marjan benadrukte dat de techniek om verandering te bewerkstelligen aanwezig is, maar dat de houding veranderd moet worden! Waterschappen kunnen volgens haar ook veel meer gebruik maken van duurzame energie: ‘’Er zijn heel veel plekken op het wateroppervlak waar je drijvende panelen kan plaatsen die meedraaien met de zon. Ook alle pompen die jullie gebruiken moeten duurzaam worden’’. Na Marjan Minnesma betrad Jan Terlouw het podium. Hij haalde een wat optimistischere toon aan en richtte zich meer op het politieke aspect van deze problemen. Jan gelooft dat mensen klimaatverandering willen adresseren, maar vreest een gebrek aan bewustzijn: “de mensen weten het niet”. Hij benadrukte dat de politiek hier het voortouw in moet nemen. Daarbij moeten we ook de ‘ongeborenen’ meenemen als partij. Jan Terlouw vertelt hoe belangrijk de waterschappen zijn en hoe blij hij was dat Water Natuurlijk 10 jaar geleden werd opgericht: ‘’Want het gaat niet alleen om landbouw of droge voeten houden. Het gaat erom dat de natuur in het waterschap meepraat’’.

Het tweede deel van de middag richtte zich op de toekomst, waarbij een filmpje werd getoond van voorgaande Water Natuurlijk voorzitters die een boodschap meegaven aan de partij voor de komende waterschapsverkiezingen. De boodschap was overweldigend positief met het vertrouwen dat Water Natuurlijk de grootste partij in de waterschappen zal blijven! Hierna werden de zogenaamde ‘Founding Parents’ in het zonnetje gezet. Vertegenwoordigers van Sportvisserij Nederland en de Provinciale Natuurfederaties ontvingen allen een IJsvogel-speld als dank voor de jaren van steun. Helaas was Natuurmonumenten niet vertegenwoordigd, maar ook zij zijn onze gewaardeerde ‘Founding Parent’. Hierna kwam Tjeerd de Groot aan het woord, kamerlid namens D66. Hij houdt zich bezig met water- en klimaatadaptatie en steunt zonder twijfel Water Natuurlijk. Vervolgens werden één voor één de nieuwe landelijke ambassadeurs van Water Natuurlijk naar voren geroepen: Merijn Tinga (de Plastic Soup surfer), Maurice Beijk (deskundige duurzaam bouwen en rentmeester 2050) en Erick Wuestmann (specialist circulaire economie). Natuurlijk blijven Jan Terlouw en Marjan Minnesma ook onze landelijke ambassadeurs

Nadat er aandacht was besteed aan het verleden en de toekomst van Water Natuurlijk, werd er  stilgestaan bij het heden tijdens een avondborrel en buffet, waarbij alle aanwezigen trots konden zijn op wat is bereikt in de afgelopen tien jaar. De muziek en het gelach klonken tot in de late uurtjes in de Kompaszaal, waarna alle aanwezigen met een voldaan gevoel huiswaarts keerden.