We hebben zojuist onze zienswijze op het Nationaal Waterprogramma 2022-2027 (NWP) ingediend. Water Natuurlijk is als groen/ blauwe waterschapspartij vertegenwoordigd in de algemene besturen van alle 21 waterschappen in Nederland. Een groot aantal (bestuurs)leden van Water Natuurlijk afkomstig uit vele waterschappen, heeft gewerkt aan de totstandkoming van deze zienswijze.

In het kort is onze boodschap:

1. De situatie van het IJsselmeergebied is urgent en heeft een nieuwe systeemaanpak van het waterbeheer nodig in dit NWP, met 2100 als horizon.
2. Stuur op een natuurlijk(er) IJsselmeergebied met extra maatregelen voor ecologisch herstel.
3. Reduceer de zoetwaterafhankelijkheid van het IJsselmeergebied in de omringende waterschappen en zet in op het terugdringen van het watergebruik, het vasthouden en bergen van water en het verbeteren van de waterkwaliteit.
4. Het IJsselmeergebied is geen locatie voor nieuwe wind- en zonne-energie of voor andere functies (als zandwinning, buitendijkse bebouwing).
5. Een stevige regierol van de Rijksoverheid is noodzakelijk. Het Rijk levert de kaders voor de waterschappen.

Voorzitter Peter Snoeren onderstreept: “Water Natuurlijk kiest als toekomstbeeld voor het IJsselmeergebied principieel voor een natuurlijk(er) IJsselmeergebied als een strategische zoetwatervoorziening (m.n. drinkwatervoorziening) en een ecologisch gezond systeem. Ons vertrekpunt zijn de basiswaarden van solidariteit, flexibiliteit, duurzaamheid, open landschap en ecologie. Binnen deze basiswaarden wordt de beschikbaarheid van zoet water en de ruimte voor het gebruik bepaald.“

Water Natuurlijk kiest als toekomstbeeld voor het IJsselmeergebied principieel voor een natuurlijk(er) IJsselmeergebied als een strategische zoetwatervoorziening (m.n. drinkwatervoorziening) en een ecologisch gezond systeem. Ons vertrekpunt zijn de basiswaarden van solidariteit, flexibiliteit, duurzaamheid, open landschap en ecologie. Binnen deze basiswaarden wordt de beschikbaarheid van zoet water en de ruimte voor andere functies zoals recreatie, visserij en scheepvaart bepaald, Aangehecht onze volle zienswijze

Rick ten Have (1949 – 2021)

Rick ten Have was een Amsterdams D66 ‘er van het eerste uur.

Hij was niet een typisch politicus, maar wel een opvallende persoonlijkheid met eigen zelfstandige opvattingen.

Wie herinnert zich niet zijn herkenbare manier van spreken, zijn aparte kleding met strik en natuurlijk het houten koffertje met de pijpen. Rick en dit koffertje waren onafscheidelijk.

Tientallen jaren zat Rick voor D66 in de Amsterdamse politiek; raadslid, wethouder en deelraadslid. Vanaf 2009 tot 2015 was hij algemeen bestuurslid van het waterschap Amstel Gooi & Vecht.

Voor het waterschap en voor Rick was 2009 een bijzonder moment. Het waterschap werd ‘echt’ politiek. Het lijstenstelsel werd ingevoerd en er moest dus op een partij worden gestemd.  D66 kwam niet zelf uit bij deze verkiezingen. Mede op aangeven van Jan Terlouw steunde D66 evenals Groen Links de lijst Water Natuurlijk.

Water Natuurlijk werd bij deze eerste verkiezingen de grootste partij bij AGV en ging deelnemen in de coalitie met VVD, CDA en de geborgde zetels van gebouwd en ongebouwd. Rick zat ineens in een heel diverse fractie met mensen uit Groen Links, sportvissers en natuurbeschermers.  

Pragmatisch, positief opbouwend en met veel politieke ervaring hielp hij het waterschap, de coalitie en de fractie. Zijn dossierkennis was groot, evenals zijn politiek gevoel en met een zekere lichtheid en humor loodste hij de fractie én de coalitie deze nieuwe fase in. 

Water Natuurlijk verliest met Rick een zeer prettig en kundig bestuurder van het eerste uur.

Vanaf maandag 4 januari 2021 is Water Natuurlijk tijdens kantooruren telefonisch te bereiken op tel:033-4532581

Iemand van het Ondersteuningsburo Amersfoort neemt dan de telefoon op en zal proberen van dienst te zijn.

Geborgd Gewogen

Op 5 juni 2020 verscheen het advies over de geborgde zetels in de waterschapsbesturen. De commissie Boelhouwer adviseert de minister van Infrastructuur en Waterstaat het systeem van geborgde zetels af te schaffen. In tien pagina’s maakt de commissie helder dat de vraagstukken over waterbeleid, de wijze waarop waterschappen belangen afwegen en de relatie ‘belang – zeggenschap’ geen baat meer heeft bij het systeem van geborgde zetels. Water Natuurlijk is blij met dit advies.

Vraagstelling en werkwijze

De commissie Boelhouwer heeft van de minister twee vragen voorgelegd gekregen. De eerste vraag betrof de vraag of er gezien de ontwikkelingen, bijvoorbeeld op klimaatgebied, anders gekeken moet worden naar de manier waarop belangen in een waterschapsbestuur zijn geborgd. Uitgaande van het principe van ‘belang – betaling – zeggenschap’ vraagt de minister de commissie eventuele wijzigingen in de samenstelling van het waterschapsbestuur te toetsen op dit principe en op de functionele democratie.
De commissie heeft uitgebreid gesproken met belangenorganisaties van de geborgde zetels en met de koepelorganisaties. Ook heeft de commissie eerdere adviezen uit 2009 en 2015 bij hun oordeel betrokken.

Borging van specifieke belangen in het waterschapbestuur

Veranderingen van klimaat vragen om een robuuste inrichting van de leefomgeving, waarbij het watersysteem als ordenend principe geldt. Dit ordenend principe zal naar overtuiging van de commissie alleen nog maar aan belang toenemen en meer doordringen in het ruimtelijk domein van andere overheden. Schaalvergroting en professionalisering van de waterschappen zijn hierin mee veranderd. Dit geheel leidt tot een verschuiving van specifieke individuele belangen naar algemeen belang. Het takenpakket van de waterschappen blijft onveranderd: veilig, voldoende en schoon.
De commissie constateert dat met de veranderingen in de totstandkoming van de waterschapsbesturen de politieke steun en haalbaarheid aan belang toenemen en de technisch inhoudelijke argumenten minder dominant worden. De provincie zeggen in dit kader geen signalen te hebben voor een destabiliserend politiek landschap binnen de waterschapbesturen.

Oververtegenwoordiging geborgd belang ongebouwd

Een korte inventarisatie maakt de commissie duidelijk dat een groot deel van de gekozen bestuurders ook het belang van de geborgde bestuurders behartigt. Zo blijkt dat voor de categorie Ongebouwd de geborgde zetels 12% van de waterschapsbestuurders uitmaken. Met de gekozen leden uit de landbouwsector wordt het specifieke belang van de landbouwsector behartigd door 22% van de bestuurders. Voor de andere categorieën geborgde zetels is een dergelijk oververtegenwoordiging minder makkelijk aantoonbaar.

De trits ‘Belang – Betaling – Zeggenschap’ heeft zijn betekenis verloren.

Het leidend principe dat er van uit gaat dat wie een groter belang heeft een groter deel van de kosten betaalt en wie een groter belang heeft ook meer zeggenschap krijgt, vormt onderdeel van een van de twee kernvragen aan de commissie. Het advies concludeert dat alleen de relatie ‘belang – zeggenschap’ nog enigszins in tact is, waarmee het van oudsher leidende principe niet meer van betekenis is.

Algemeen belang ziet ook toe op specifieke belangen

De commissie heeft uitgebreid gekeken naar hoe specifieke belangen en algemeen belang worden behartigd. De conclusie is: “De feitelijke situatie is dan ook, dat de gekozen vertegenwoordigers van de categorie ingezetenen zich gedragen als algemene belangenbehartigers binnen het waterschapsbestuur, waarbij altijd alle specifieke belangen in hun inbreng worden meegenomen.”
Daarmee is de noodzaak om de specifieke belangen een aparte positie in het waterschapsbestuur te geven minder belangrijk geworden.
Vanuit de nieuwe vraagstukken die op alle overheden en dus ook op de waterschappen afkomt, zoals klimaatverandering, is er noodzaak om meer in dialoog met elkaar te treden. Het gegeven dat politieke partijen onderdeel zijn gaan uitmaken van de waterschapsbesturen heeft deze dialoog met andere overheden vergemakkelijkt. De onderlinge bestuurlijke is versterkt, waardoor de positie van de waterschappen aantoonbaar beter is geworden.

Commissie geeft een helder advies

De Commissie Boelhouder trekt een negental conclusies die zich het eenvoudigst laten samenvatten dat door de verschuiving van het ‘enge’ intern gerichte waterbeleid naar het meer generieke grensoverschrijdende waterbeleid, het verschil tussen de geborgde en andere bestuursleden vervaagt. De gekozen vertegenwoordigers blijken prima in staat om in bestuurlijke discussie alle specifieke belangen in hun oordeel mee te wegen.
Dit leidt tot een helder advies aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat:

Water Natuurlijk is blij met dit advies

De opvattingen van Water Natuurlijk over de geborgde zetels zijn altijd helder geweest: schaf het systeem af. Doe dit zo snel als mogelijk, zodat bij de volgende waterschapsverkiezingen er een eenduidig en helder systeem is van vertegenwoordiging. En deze boodschap heeft Water Natuurlijk in een brief aan de adviescommissie ook overgebracht. De argumenten die de commissie gebruikt om het advies te onderbouwen zijn stevig en duiden op een goed inzicht in de veranderingen die het besturen van een waterschap in de afgelopen decennia hebben doorgemaakt. Daarbij heeft de commissie duidelijk gemaakt zich ook bewust te zijn van de maatschappelijke ontwikkelingen en het toenemend belang van het ordenend principe van het watersysteem. En daar past een democratische legitimatie bij, waarbij alle belangen, ook die van specifieke groepen, meegewogen worden. De commissie Boelhouwer maakt duidelijk dat uit hun onderzoek naar voren komt dat door verkiezingen gekozen bestuurders deze belangenafweging uitstekend maken.