Zuiveringsinstallaties worden steeds meer onderdeel van hun omgeving, stelt Hennie Roorda, lid dagelijks bestuur Unie van Waterschappen, “Die transitie is bezig en het is een trend die we komende tijd nog veel meer gaan zien”, voorspelt ze voor 2014 en daarna.
“Er ontstaan mooie samenwerkingsverbanden tussen de waterschappen en hun omgeving”, zegt Hennie Roorda. Ze noemt als voorbeeld de Energiefabriek en de Grondstoffenfabriek. Waterschappen winnen steeds meer energie en grondstoffen uit hun processen terug. En die gebruiken ze voor maatschappelijke doelen. “In Raalte wordt bijvoorbeeld een zwembad verwarmd door de restwarmte van het gezuiverde rioolwater van Waterschap Groot Salland. In Den Bosch gaan binnenkort de auto’s van een afvalstoffendienst op het biogas van een rioolwaterzuivering van Waterschap Aa en Maas rijden.”
Op 11 december heeft Hennie Roorda de landelijke Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer 2012 gepresenteerd aan minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu en Karla Peijs, voorzitter van de visitatiecommissie waterketen. Hiermee geven de waterschappen inzicht in de resultaten van het zuiveringsbeheer in Nederland. Het is de vijfde keer dat deze vergelijking is gemaakt. De vorige was in 2009.
Prestaties verbeterd tegen lagere kosten
De Unie van waterschappen stelt dat uit de bedrijfsvergelijking blijkt dat de zuiveringsprestaties van de waterschappen de afgelopen jaren verder zijn verbeterd, terwijl de kosten voor het zuiveringsbeheer licht zijn gedaald, als je ze corrigeert voor inflatie. Reëel zijn ze 15 miljoen euro gestegen, een 0,5% per jaar, na correctie is dat een daling van 1,5%. Ook de prestaties op het gebied van duurzaamheid en dienstverlening zijn verbeterd. De waterschappen voldoen hiermee aan de wettelijke eisen voor het zuiveringsbeheer, zegt de Unie. Hennie Roorda: “Terwijl de zuiveringsprocessen zijn verbeterd, en we dus beter presteren – we voldoen voor 99% aan de lozingseisen en de afnameverplichting is 98% – hebben we de kosten tegelijk kunnen verminderen. Dat is heel goed. Als Nederland kunnen we trots zijn op de zuiveringsprestaties van de waterschappen.”
Eisen voldoen
Volgens Hennie Roorda voldoen de waterschappen met de uitkomsten van de benchmark aan de eisen van het Bestuursakkoord Water. “Het doel, minder meerkosten, moeten we bereiken via drie verschillende terreinen: een deel moeten de gemeenten verdienen door samenwerking onderling, een deel moeten de waterschappen verdienen en een deel moet worden bespaard door de samenwerking tussen de waterschappen en de gemeenten. Wat betreft het deel waar wij als waterschappen invloed op hebben, voldoen we aan de eisen. Nu hoeven de winsten die dat opleveren pas in 2020 worden ingeboekt, maar we moeten nu al wel afspraken maken en voorwerk doen. We zijn een heel eind op de goede weg.”
Onduidelijkheid over informatie
Karla Peijs was eind oktober minder positief. Als voorzitter van de visitatiecommissie die de resultaten beoordeelt van de samenwerking in de waterketen concludeerde zij in een interview met Waterforum dat er nog heel wat moet gebeuren. Dat kwam volgens Roorda mede omdat de visitatiecommissie niet over de volledige gegevens beschikte. “Er was onduidelijkheid over welke informatie werd gevraagd aan waterschappen en gemeenten. Daardoor wbesom veel gevallen alleen de informatie over de samenwerking tussen de gemeenten en de waterschappen aan de visitatiecommissie gegeven door de zestig regiocoördinatoren. En niet de gegevens van de gemeenten en waterschappen afzonderlijk. Daar is nu een inhaalslag meegemaakt. 23 januari 2014 komt daarvan de echte uitslag, en die geeft een ander beeld dan dat van oktober. Waarschijnlijk zal de groep koplopers iets groter zijn en zal ook het peloton is omvang zijn toegenomen. Achterblijvers zullen er ook nog zijn, maar de groep is waarschijnlijk minder groot dan in eerste instantie gedacht.”
Besparingen
Volgens Hennie Roorda worden de kostenbesparingen op verschillende manieren gerealiseerd. “Door innovatie. Energiezuiniger installaties, zoals de Nereda-zuivering, die minder energie en minder ruimtebeslag vergt. Slimmer monitoren door betere procesautomatisering. Zo kunnen we heel precies weten wat er speelt in de waterketen en hoef je alleen waar dat nodig is in te grijpen. In Rivierenland – waar Roorda zelf lid is van de Heemraad, red. – hebben wij 15% op de energie bespaard. Waterzuivering is enorm energievretend, dus dat is een prachtige besparing.”
“Ook bespaar je door goed samen te werken bij investeringen, volgens Roorda. “Samen te kijken naar het grotere geheel van de waterverwerkingsketen. “Waar kunnen we het beste investeren, wat levert het meeste op? Moeten we bergbezinkbassins bouwen, afkoppelen? Dat lukt alleen door goed samen te werken met alle ketenpartners.”
Betere ontwatering van slib heeft ook gezorgd voor besparing. “Dit leidt namelijk tot minder transportkosten en lagere kosten bij de eindverwerking. Ook halen de waterschappen steeds meer energie uit het slib en dat levert geld op.”
Crisis
Ondanks de kostenbesparingen is de zuiveringsheffing sinds 2009 wel met vier euro per eenheid gestegen. Een deel van de oorzaak is de crisis, geeft het rapport aan. Roorda: “Een deel van de burgers kan de heffing niet betalen en krijgt kwijtschelding. Dat deel is toegenomen, net als het aantal bedrijven waar de heffing oninbaar is wegens faillissement. De totale kosten zijn dus wel lager, maar dat bedrag moeten minder burgers en bedrijven samen opbrengen.”
